جستجوکده
دستاورد جستجوی پرسشهای من از دنیای اینترنتجستجوکده
دستاورد جستجوی پرسشهای من از دنیای اینترنتدیابت چیست؟
دیابت قندی یک بیماری متابولیکی است، در این بیماری در سوخت و ساز قند خون اختلال ایجاد می شود.قند خون گلوکز نام دارد. مولکولهای قند از طریق دستگاه گوارش وارد خون شده و توسط هورمونی بنام انسولین که از سلول های بتای جزایر لانگرهانس لوزالمعده ترشح می شود به سلول های بدن اجازه ورود می یابند تا در آنجا برای تولید انرژی مصرف یا ذخیره گردند. در این بیماری یا انسولین مورد نیاز وجود ندارد ، یا ناکافی است و یا اینکه سلول ها نسبت به انسولین مقاومت نشان می دهند. بالا بودن قند خون و عدم کنترل آن در دراز مدت می تواند در همه ی اندام های بدن از جمله چشم، کلیه، قلب و عروق خونی ایجاد اختلال نماید.
انواع دیابت و علایم آن
دیابت نوع اول
مجموعه ای از عوامل ژنتیکی ، محیطی و ایمونولوژیکی در ایجاد این نوع دیابت دخیل می باشند که نهایتاً با تخریب سلولهای تولید کننده انسولین سبب بروز علائم بیماری می شوند . تخریب این سلولها در اثر عملکرد سیستم ایمنی بدن برعلیه سلولهای انسولین ساز در طی ماهها تا سالها رخ داده و تصور می شود که یک عامل عفونی یا محیطی در شروع این روند تخریب موثر است:
· بیماری به طور عمده در کودکان و نوجوانان دیده می شود لیکن در تمام سنین نیز می تواند ایجاد گردد .
· کاهش وزن بدون علت موجه در این نوع بیماری مشهود است .
· 5 تا 10 درصد کل مبتلایان به دیابت را این نوع دیابت تشکیل می دهد.
· علائم همیشه پر سر و صداست و با پرنوشی ، پرخوری و پرادراری همراه است .
· تزریق انسولین به مبتلایان این نوع دیابت برای ادامه زندگی ضروری است .
آنچه که بیمار باید از پزشک معالج خود بپرسد:
- چه نوع انسولینی باید تزریق کنم ؟
- عوارض جانبی به دنبال تزریق انسولین کدام است ؟
- قندخون خود را در چه محدوده ای نگه دارم ؟
- علائم افت قندخون و افزایش قندخون چیست ؟
- روزانه چندبار نیاز به اندازه گیری قندخون دارم ؟
- در چه مواردی براساس مقدار قندخون باید با پزشک حتماً تماس بگیرم ؟
- در صورت ابتلا به بیماری های دیگر چه نکاتی را باید رعایت کنم ؟
- در صورت فراموش نمودن یک وعده از تزریق انسولین چه باید کرد ؟
- برنامه ورزشی و غذایی مورد نیاز من چیست ؟
دیابت نوع دوم
مجموعه ای از عوامل ژنتیکی و محیطی در بوجود آمدن دیابت قندی نوع دو موثرند. اختلال اصلی در این بیماری کاهش تولید انسولین و یا مقاومت نسبت به انسولین می باشد.
· سن شیوع در میانسالی و عمدتاً پس از سی سالگی است گرچه سن ابتلا به بیماری پیوسته در حال کاهش است.
· این نوع دیابت 90 تا 95 درصد کل مبتلایان به دیابت را تشکیل می دهد.
· مبتلایان عمدتاً چاق بوده یا اضافه وزن دارند.
· توارث نقش مهمی در ابتلا به این بیماری دارد گرچه عوامل محیطی مثل زندگی صنعتی و شهرنشینی عامل اصلی افزایش تعداد مبتلایان می باشد.
· علائم در دیابت نوع دو عمدتاً غیر اختصاصی هستند و می تواند شامل پرنوشی، پر اداری، پرخوری، گزگز اندام ها، تاری دید، احساس کسالت و بی قوتی، کاهش وزن، تأخیر در بهبود زخم ها، ابتلا مکرر به عفونت های قارچی، خارش پوست و یبوست باشد.
آنچه که بیمار باید از پزشک معالج خود بپرسد :
- آیا برای درمان حتماً نیاز به دارو دارم ؟
- در صورت نیاز، رژیم دارویی من قرص است یا انسولین ؟ یا هر دو ؟
- عوارض جانبی به دنبال مصرف داروی مورد نظر کدام است ؟
- در صورت فراموش نمودن یک وعده از دارو چه باید کرد ؟
- برنامه ورزشی و غذایی مورد نیاز من چیست ؟
- قندخون خود را در چه محدوده ای نگه دارم ؟
- علائم افت قندخون و افزایش قندخون چیست ؟
- روزانه چندبار نیاز به اندازه گیری قندخون دارم ؟
- چه موقع باید برای دریافت کمک با پزشک، تماس بگیرم ؟
دیابت حاملگی
این نوع دیابت از عوارض بارداری است . سن بروز این نوع دیابت هفته های 24 تا 28 حاملگی است و با ختم حاملگی(در 40 تا 60 درصد موارد ) بهبود می یابد.
· 5.4 تا 7 درصد زنان و در برخی جوامع تا 14 در صد این نوع دیابت را تجربه می کنند.
· جهت جلوگیری از ناهنجارهای جسمی و مرگ و میر نوزاد تشخیص و درمان به موقع دیابت حاملگی ضروری است.
· کنترل دیابت حاملگی غالباً با برنامه صحیح ورزشی و غذایی امکان پذیر است.
· در صورت نیاز به درمان دارویی ( 10 تا 25 % موارد) تزریق انسولین توصیه می شود.
عوامل خطر ساز در دیابت حاملگی شامل :
سن حاملگی بالای 35 سال و زنان جوانتری که واجد یک یا چند فاکتور زیر باشند:
- افراد چاق (اضافه وزن معادل بیش از 20% وزن نرمال دارند یا با وجود وزن مطلوب دارای چاقی تنه ای باشند)
- ابتلا یکی از بستگان درجه اول ( والدین، خواهر یا برادر ) به بیماری دیابت
- زنانی که نوزاد با وزن بیش از 4 کیلوگرم بدنیا آورده اند .
- زنانی که جنین آنها بدون علت واضح در حوالی زایمان مرده است .
- افراد جزو گروههای نژادی پر خطر مانند سیاه پوستان امریکایی
- سابقه دیابت حاملگی در بارداریهای قبلی
هدف درمانی از نظر مقدار گلوکز خون در مادر دیابتی نگهداشتن قند خون ناشتا در محدوده 60 تا 90 میلی گرم در دسی لیتر و قند دو ساعت بعد از غذا بین 90 تا 120 میلی گرم در دسی لیتر می باشد.
انواع اختصاصی دیابت
این نوع دیابت ناشی از یکی از عوامل زیر می باشد:
- نقص ژنتیکی در عملکرد سلولهای تولید کننده انسولین
- بیماری غده پانکراس مثل پانکراتیت و سرطان
- بیماری غدد درون ریز مثل پر کاری تیروئید ، اکرومگالی ، سندرم کوشینگ
- داروها و مواد شیمیایی مانند کورتن ها و هورمونهای تیروئید
- عفونت ها مانند سرخجه مادر زادی
- بیماریهای ژنتیکی مانند سندرم داون
آزمایشات تشخیص دیابت
آزمایشات زیر در تشخیص دیابت بکار می روند :
آزمایش قند خون پلاسما در حالت ناشتا (FPG)
اندازه گیری قند خون بعد از حداقل هشت ساعت ناشتا. این آزمایش برای تشخیص دیابت یا پیش دیابت (pre-diabetes یا دیابت نهان) استفاده می شود.
آزمایش تحمل گلوکز خوراکی
میزان قند خون را بعد از حداقل هشت ساعت ناشتا و سپس دو ساعت بعد از خوردن محلول حاوی گلوکز نشان می دهد، این آزمایش برای تشخیص دیابت یا پیش دیابت استفاده می شود.
آزمایش گلوکز پلاسمای رندوم
پزشک شما بدون توجه به زمان خوردن آخرین وعدۀ غذایی شما ،قند خونتان را اندازه می گیرد.این آزمایش همراه با علائم و نشانه های دیگر می تواند تنها در تشخیص دیابت، نه برای تشخیص پیش دیابت استفاده شود.
آزمایش قند خون پلاسما در حالت ناشتا(FPG)
این آزمایش برای تشخیص دیابت بخاطر سادگی و قابل اعتماد بودن نتیجه اش بعلت زمان آزمایش بر سایر آزمایشات ارجع است.
نتایج و تفسیر آنها در جدول (یک) آمده است.
اگر قند خون ناشتا بین صد تا صد و بیست و پنج میلی گرم در دسی لیتر باشد، شما به نوعی پیش دیابت که اختلال تحمل گلوکز ( impaired fasting glucoseیاIFG ) نام دارد مبتلا هستید و تفسیر آن احتمال ابتلا به دیابت نوع ΙΙ است اما هنوز به آن مبتلا نشده اید.
مقادیر صدو بیست وشش میلی گرم در دسی لیتر یا بالاتر چنانچه با نتیجۀ تکرار آزمایش در روزی دیگر تائید شود به معنی ابتلا به دیابت است.
جدول(1) آزمایش قند خون ناشتا( FPG)
|
نتیجه گلوکز پلاسما میلی گرم در دسی لیتر |
تشخیص |
|
٩٩ و پایین تر |
طبیعی |
|
١٠٠ تا ١٢۵ |
پیش دیابت(impaird fasting glucose) اختلال تحمل گلوکز یا IGT |
|
١٢٦و بالاتر |
دیابت* |
*باید با نتیجۀ تکرار آزمایش در روز دیگری تائید شود.
آزمایش تحمل گلوکز خوراکی (Oral Glucose Tolerance Test یا OGTT)
محققین نشان داده اند که آزمایش OGTT نسبت به آزمایش FPGبرای تشخیص پیش دیابت از حساسیت بالاتری برخوردار است.
بیمار لازم است قبل از انجام این آزمایش بمدت هشت ساعت ناشتا بوده و مقدار قند پلاسما فوراَ قبل از و دو ساعت بعد از خوردن مایعی محتوی هفتاد و پنج گرم گلوکز حل شده در آب اندازه گیری می شود .نتایج و تفاسیر آن در جدول (2 )آمده است.
اگر قند خون شما دو ساعت بعد از خوردن نوشیدنی گلوکز بین ١٤٠تا ١٩٩میلیگرم در دسی لیتر باشد، شما به نوعی پیش دیابت که به اختلال تحمل گلوکز ( tolerance impaird glucose) یا IGTمعروف است، مبتلا هستید و معنی آن اینست که شما در معرض خطر ابتلاء به دیابت نوع ΙΙ هستید، اما هنوز به آن مبتلا نشده اید . چنانچه میزان قند خون دو ساعت بعد از خوردن محلول گلوکز، ٢٠٠میلیگرم در دسی لیتر یا بیشتر باشد برای تائید ابتلاء به دیابت، تکرار آزمایش در روز دیگر ضروری است.
جدول( ۲)- آزمایش تحمل گلوکز خوراکی
|
نتیجۀ آزمایش گلوکز پلاسما دو ساعت بعد از نوشیدن محلول گلوکز (هفتاد و پنج گرم گلوکز) |
تشخیص |
|
١۳٩و پائین تر |
طبیعی |
|
١٤٠تا ١٩٩ |
پیش دیابت( tolerance impaird glucose) اختلال تحمل گلوکز یا IGT |
|
٢٠٠و بالاتر |
*دیابت |
*نتیجه با تکرار آزمایش در روز دیگر باید تائید شود.
دیابت حاملگی
دیابت حاملگی نیز با اندازه گیری مقدار قند خون در آزمایش OGTT مشخص می شود.میزان قند خون چهار بار در طی یک آزمایش اندازه گیری می شود. اگر قند خون شما برای حداقل دو بار بیش از حد طبیعی باشد، مبتلا به دیابت حاملگی هستید. جدول (۳) مقادیر OGTT را برای دیابت حاملگی نشان می دهد.
جدول (۳) دیابت حاملگی : نتایج بالاتر از حد طبیعی برای آزمایش تحمل گلوکز خوراکی
|
زمان آزمایش |
مقدار گلوکز پلاسما میلی گرم در دسی لیتر |
|
ناشتا |
٩۵ یا بالاتر |
|
یک ساعت بعد از خوردن گلوکز |
١۸٠ یا بالاتر |
|
دو ساعت بعد از خوردن گلوکز |
١۵۵ یا بالاتر |
|
سه ساعت بعد از خوردن گلوکز |
١۴٠ یا بالاتر |
توجه : در برخی آزمایشگاهها اعداد دیگری برای آزمایشات بالا استفاده می شود.
آزمایش اتفاقی قند پلاسما
چنانچه آزمایش اتفاقی قند پلاسما (رندوم) برابر با ۲٠٠ میلی گرم در دسی لیتر یا بالاتر باشد همراه با وجود برخی علائم و نشانه ها می تواند نشان دهنده ابتلأ به دیابت باشد.
علائم شامل:
· تکرر ادرار
· تشنگی فراوان
· کاهش وزن بدون علت
· سایر علائم شامل خستگی، تاری دید، افزایش اشتها، زخم هایی که بهبود نمی یابند، می باشند.
پزشک معالج شما باید مقدار گلوکز خونتان را روزی دیگر با استفاده از آزمایش FPG یا OGTT برای تأیید نتیجه نهایی اندازه گیری کند.
افراد در معرض خطر ابتلا به دیابت
همه افراد بالاتر از 45 سال در صورتی که چاق باشند (BMI یا نمایه ی توده بدنی یعنی نسبت وزن به مجذور قدشان به متر مساوی یا بیشتر از 25 باشد، برای نژاد آسیایی این عدد برابر 22 در نظر گرفته می شود) و یا یکی از چندین فاکتور خطر زیر را داشته باشند:
فاکتورهای خطر شامل :
- سابقه مثبت ابتلا به دیابت در خانواده درجه یک (پدر ، مادر ، خواهر ، برادر)
- فشار خون مساوی یا بالاتر از 140/90 میلی لیتر جیوه
HDL- (لیپو پروتئین با دانسیته بالا) یا کلسترول نوع خوب مساوی یا کمتر از 35 میلی گرم در دسی لیتر و تری گلیسرید یا چربی خون مساوی یا بیشتر از 250 میلی گرم در دسی لیتر
- سابقه دیابت حاملگی و یا تولد نوزاد با وزن بیش از 4 کیلوگرم
- عدم تحرک فیزیکی
- مبتلا بودن به کیست های متعدد تخمدان
- داشتن سابقه بیماری عروقی (مثل گرفتگی عروق قلب ، مغز و یا کاروتید)
- داشتن علائم مقاومت به انسولین مثل وجود ضایعات قهوه ای رنگ در چین های بدن
- قند خون در گذشته بصورت اختلال در تحمل گلوکز و یا اختلال قند خون ناشتا
