تیمی از محققین ژاپنی و آلمانی بزرگترین شبیهسازی از فعالیت عصبی مغز انسان را اجرا کردهاند. نتایج این تحقیق از سویی شگفتانگیز و از سویی خجالتآور است.
سختافزاری که برای شبیهسازی فعالیت ۱.۷۳ میلیارد سلول عصبی مغز که با ۱۰.۴ تریلیون سیناپس به هم وصل شدهاند (یک درصد کل شبکه عصبی مغز) برای مدت یک ثانیه بیولوژیک مورد استفاده قرار گرفته است مشخصات خارقالعادهای دارد: ۸۲۹۴۴ هسته پردازشی از ابرکامپیوتر K و ۱ پتابایت حافظه که برابر ۲۴ بایت برای هر سیناپس است.
اگر مقیاسهای زمانی کامپیوترها با اندازه شبکه رابطهای خطی داشته باشد (البته اگر این رابطه واقعا خطی باشد) شبیهسازی یک ثانیه از فعالیت کامل مغز به حدود دو و نیم روز زمان نیاز خواهد داشت.
اما محققان از نتیجه کاری که انجام دادهاند راضی هستند. مارکوس دیسمان (Markus Diesmann) راهبر پروژه در مصاحبهای خبری گفته است: «اگر کامپیوترهایی در مقیاس پتا مانند ابرکامپیوتر K میتوانند عملکرد یک درصد مغز را شبیهسازی کنند، میتوانیم مطمئن باشیم که شبیهسازی کل مغز در سطح تکتک سلولهای عصبی و سیناپسهایشان با کامپیوترهایی در مقیاس اگزا ممکن خواهد بود و چنین کامپیوترهایی ظرف یک دهه آینده در دسترس خواهند بود.»
سرعت محاسبات کامپیوترها با واحد FLOPS (تعداد محاسبات ممیز شناور در یک ثانیه) اندازهگیری میشود و مقیاسهای آن با پیشوندهای معمول مگا و گیگا و . . . تعریف میشود. به این ترتیب یک کامپیوتر در مقیاس اگزا ۱۰۰۰ بار سریعتر از یک کامپیوتر در مقیاس پتا خواهد بود. ابرکامپیوتر K که اکنون در فهرست سریعترین ابرکامپیوترهای دنیا در رده چهارم قرار دارد، توان پردازشی در حد ۱۰٫۵۱ پتافلاپ دارد.
نکته قابل اشاره بعدی این که شبیهسازی اخیر تقریبا آزمونی از نرمافزار اپنسورس شبیهسازی NEST بوده است که این محققین توسعه دادهاند. تحقیق در زمینه بیماریهای خاص و پروژههایی نظیر «پروژه مغز انسان» در اروپا و بنیاد BRAIN در آمریکا به تنظیمات و اصلاحاتی تخصصیتر در رشته موردنظر احتیاج خواهند داشت.
البته درک پیچیدگیها و رمز و راز مغز انسان موضوعی نیست که تنها به مقیاسهای بزرگ محاسباتی و نرمافزارهای پیشرفته مربوط باشد. بسیاری از شرکتها و موسسات بزرگ (از جمله IBM) روی پروژههایی کار میکنند که هدف آنها بهتر کردن درک ما از عملکرد مغز است. حتی برخی از این شرکتها به تولید تراشههایی دست زدهاند که عملکرد مغز را شبیهسازی میکنند (البته در مقیاسی بسیار کوچکتر).
در این میان تنها از یک موضوع میتوان مطمئن بود، این که درک سازوکار و عملکرد مغز تاثیری شگرف بر دنیای محاسبات داشته و احتمالا ما را به دوران جدید سیستمهای پردازشی و هوش مصنوعی خواهد برد.
یکشنبه 27 مردادماه سال 1392 ساعت 07:36 ق.ظ