جهان سوم اصطلاحی است که در نیمهٔ دوم قرن بیستم در اشاره به کشورهای توسعهنیافته از نظر اقتصادی و کشورهایی که در جهان اول و جهان دوم قرار نمیگیرند، به کار میرفت.
اگرچه در مورد مناسبت این نام تردیدها و بحث هایی در میان است، اما برخی از کشورهای جهان سوم به ویژه اعضای جنبش عدم تعهد از کاربرد این نام استقبال کردهاند.
جهان سوم و پایگاه سوم تعابیری بودند که در سالهای 1947 تا 1949 در فرانسه رایج شدند.
"پیتر ورسی" در آوریل ۱۹۴۹ به استفاده "کلود بورده" از این اصطلاح اشاره کرده است. اما "ژوزف لاو" معتقد است ریشه این واژه را باید در اصطلاح موقعیت سوم (به اسپانیایی: Dritte-position) جست. کلمهای که "خوان پرون" آن را در ۱۹۴۹ به کار برد. ژوزف لاو کاربرد عام جهان سوم را نیز به مربوط به دوران پس از کنفرانس باندونگ ۱۹۵۵ میداند.
کاربرد امروزی این واژه به "آلفرد ساووی" جمعیت نگار و تاریخ دان فرانسوی نسبت داده میشود که در ۱۴ اوت ۱۹۵۲ در مقالهای در مجله "ابزرواتور" از این واژه برای نامگذاری کشورهای توسعهنیافته و درحال توسعهای که خارج از دو بلوک قدرت قرار داشتند، استفاده کرد.
در محافل آکادمیک بیشتر از اصطلاحات کشورهای جنوب، در حال توسعه و توسعه نیافته در اشاره به کشورهای جهان سوم استفاده میشود.
این اصطلاح مورد انتقاد تعدادی از سوسیالیست ها از جمله "قوام نکرومه" رئیس جمهور و رهبر جنبش استقلالطلب غنا و "فرانتس فانون" نظریهپرداز فرانسوی- الجزایری رو به رو شده است.
"مائو تسه تونگ" نیز در 1972 طبقه بندی دیگری را در این مورد ارائه داد. او در نظریه خود که معروف به سه جهان است، آمریکا و شوروی را به عنوان دو قدرت امپریالیستی در جهان اول قرار داده و ژاپن، اروپای غربی، کانادا و کشورهای تجدیدنظر طلب اروپای شرقی (مانند یوگسلاوی و آلبانی) را جهان دوم دانسته و آفریقا، آمریکای لاتین و آسیا را جهان سوم نام میدهد.
دیدگاه دیگری معتقد است:
چهار جهان
بعد از جنگجهانی دوم، جهان به دو بلوک و حوزه نفوذی بزرگ با دیدگاههای متضاد درمورد دولت و جامعه سیاسی تقسیم شد:
1. بلوک کشورهای دموکراتیک-صنعتی در حوزه نفوذی امریکایی که جهان اول نام گرفتند.
2. بلوک شرق یا کشورهای کمونیست-سوسیالیست که جهان دوم نام گرفتند.
3. سه چهارم باقیمانده از جمعیت دنیا، کشورهایی بودند که با هیچیک از این دو بلوک هم ردیف نبودند و ازاین رو جهان سوم نام گرفتند.
4. واژه جهان چهارم که در دهه هفتاد ابداع شد، به ملتهای ناشناخته (نهادهای فرهنگی) از افراد بومی، ملتهای جهان اولی که در داخل یا سراسر مرزهای دولت ملی زندگی میکردند، اطلاق میشد.
ابتدا مدل سه جهان وجود داشت
ریشه
این واژهها مشخص نیست. در سال 1952، آلفرد ساوی (Alfred Sauvy)، متخصص
آمارشناسی فرانسوی، مقالهای نوشت که در آن جهان سوم را با دولت سوم مقایسه
میکرد.
سایر منابع ادعا میکنند که چارلز دو گال (Charles de Gaulle) واژه جهان سوم را ابداع کرد. اما ....
تعاریف
امروزه واژه
"جهان اول" به کشورهای پیشرفته، سرمایهدار (کاپیتالیست) و صنعتی گفته
میشود، تقریباً بلوک کشورهای همردیف با ایالات متحده بعد از جنگ جهانی
دوم با علایق و دیدگاههای سیاسی و اقتصادی تقریباً یکسان: امریکای شمالی،
اروپای غربی، ژاپن و استرالیا.
"جهان دوم" به کشورهای
کمونیست-سوسیالیست سابق، کشورهای صنعتی (سابقاً بلوک شرق حوزه نفوذی اتحاد
جماهیر سوسیالیست شوروی)، امروزه روسیه، اروپای شرقی (مثل لهستان) و برخی
کشورهای ترک (مثل قزاقستان) و همچنین چین، اطلاق میشود.
"جهان سوم" سایر کشورهایی است که امروز تقریباً کشورهای درحال توسعه افریقا، آسیا و امریکای لاتین را در بر میگیرد.
واژه
جهان سوم شامل کشورهای سرمایهدار (مثل ونزوئلا) و کمونیست (مثل کره
شمالی) و بسیار ثروتمند (مثل عربستان) و بسیار فقیر (مثل مالی) نیز میشود.
کشورهای
جهان سوم براساس فاکتورهای مختلفی دستهبندی شدهاند: حقوق سیاسی و
آزادیهای مدنی، درآمد ناخالص ملی و فقر کشورها، رشد انسانی کشورها و آزادی
اطلاعات در داخل کشور.
چه چیز باعث میشود کشوری جهان سومی باشد؟
براساس مدل قدیمی سه جهان، عربستان سعودی نه همردیف با ایالات متحده بود و نه بخشی از بلوک اتحاد شوروی یا بلوک شرق. ذخائر نفت عربستان سعودی در سال 1938 کشف شد و پیشرفت برای بهرهبرداری از این ذخائر در سال 1941 آغاز گشت. تا آن زمان عربستان سعودی کشوری با فرهنگ قومی و قبیلهای عربی بود و حتی امروز کشوری بسیار پیرو سنت قدیم و محافظهکار است که حکومت پادشاهی دارد. ابراز عقیده عمومی درمورد مسائل سیاسی و اجتماعی داخلی نهی میشود. هیچ سینما یا تئاتری در این کشور وجود ندارد. هیچ سازمانی مثل حزبهای سیاسی یا اتحادیههای کارگری در این کشور وجود ندارد.
در انتها خاطره ای از استاد پروفسور حسابی در این باره:
از قول ایشان نقل شده است که :
روزی در آخر ساعت درس، یکی از دانشجویانم که دانشجوی دوره دکترا و اهل نروژ بود از من پرسید : استاد! شما که از جهان سوم می آیید، جهان سوم کجاست؟
فقط چند دقیقه به آخر کلاس مانده بود.من در جواب مطلبی را فی البداهه گفتم که روز به
روز بیشتر به آن اعتقاد پیدا می کنم.
به آن دانشجو گفتم:
"جهان سوم جایی است که هر کس بخواهد مملکتش را آباد کند، خانه اش خراب می شودو هر کس که بخواهد خانه اش آباد باشد، باید در تخریب مملکتش بکوشد!"
منبع: ویکی پدیا و سایت مردمان
از مطالب خوب شما بهره مند شدم.قصد ارایه مقاله ای با موضوع توسعه در جهان سوم دارم نیاز مند راهنمایی دوستان موفق باشید.
ایران جهان دهم
ممنون ازتون جالب بود
ایران جهان اول....چون از خیلی لحاظ از خیلی کشورای جهان اول بهتره
عالی بود.اطلاعاتی در این مورد نداشتم, ممنون ازتون.
شاید تا ده سال پیش جهان سوم بودیم اما به نظر من الان حداقل لیاقت جهان دوم رو داریم.چون خیلی تو بهداشت و صنعت رشد کردیم.م الان تمام بیماری هاری واگیردار رو کنترل کردیم(منظور رشد بهداشته که یکی از فاکتور خرید اصلی تعیین جهان کشورهاست)یا مثلاً عکس صنعت و رفاه اجتماعی الان شایستگی جهان دومی بودن رو داریم.انصافا خوب پیشرفت کردیم
یعنی قزاقستان مغولستان کره شمالی جهان دومن بعد ایران جهان سومه ترکیه جهان اول ؟خیلی مضخرف بود هرکی موافقه لایک کنه.
بی شک کسی که ایران را جهان سوم نامید. تا 3 بیشتر بلد نبود بشمارد.
به زودی کل جهان را زیر پاهایمان می گذاریم
کاش بیشتز توضیح میدادید